نگاهی انتقادی به مبانی نظری و روشهای بلاغت سنّتی

نویسندگان

محمود فتوحی

چکیده

این مقاله مبانی نظری و مسائل روش شناختی بلاغت سنتی را بررسی می کند، و بر آن است تا نقاط ضعف و قوت این نظام بلاغی را در تحلیل زیبایی سخن ادبی و قدرت تأثیر بررسی کند. برای این منظور در بخش نخست مبانی نظری این بلاغت را به بحث می گذارد: قائل شدن به دو قطب حقیقی و مجازی برای جهان و زبان، تفکیک نقش لفظ و معنی، جستجوی معانی قطعی، ترجیح وضوح بر ابهام، محدودیت تخیل در قلمرو ادراک حسّی، بنیاد ایدئولوژیک، غفلت از بافت و جزئی نگری در سطح کلمه و جمله، و نوشتارمحوری از اصول تئوریک بلاغت سنتی است. در بخش دوم مسائل ناشی از روش کار بلاغیون را به بحث می گذارد. این روشها که منجر به محدود شدن این دانش شده اند عبارت اند از: ترجیح شعر بر دیگر شکلهای سخن، بی اعتنایی به تحول زبان و ذوق زمان، عدم تحقیق در متون ادبی، مدرسی شدن علم بلاغت، رونویسی و عدم نقد آراءِ پیشینیان. در پایان نتیجه می گیرد که بلاغت مبتنی بر این مبانی از همسویی با تحول ذوق ادبی و دگردیسی تخیل و خلاقیت ادبی درمی ماند و باید برای تدوین نظام بلاغی کارآمد، روشها و انتظارات بلاغت را تغییر داد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نقد تطبیقی مبانی نظری و ساختاری کتب بلاغت فارسی

ساختار و محتوای هر اثر ادبی به میزان رشد فکری و علمی عصر مؤلف بستگی دارد. بسیاری از آثار به‌جای‌مانده از سده‌های آغازین اسلامی حکایت از فقدان نظریه و مبانی اصولی علوم متداول آن عصر دارند که البته این، دلیل بر ناتوانی مصنّفان و مؤلفان آن آثار نیست، بلکه به نبودِ ثبات و استقرار در مفاهیم و اصطلاحات بلاغت میان علمای بلاغت­‌نگار مربوط است. این مقاله به بررسی انتقادی تطور علم بدیع در کتب بلاغت ع...

متن کامل

نگاهی انتقادی به کتاب مبانی و اصول پژوهش در زبان و ادبیات فارسی

یکی از آثاری که با هدف آموزشِ پژوهش در رشتة زبان و ادبیات فارسی منتشر شد مبانی و اصول پژوهش در زبان و ادبیات فارسی اثر قدرت‌الله طاهری است. بررسی جایگاه کتاب درمیان مجموعه‌آثار مشابه نشان می‌دهد که مؤلف با نگاه انتقادی ـ فلسفی، سعی می‌کند به مبادی و مبانی‌ای فراتر از زبان و ادبیات فارسی توجه کند. در این مقاله، نویسنده سعی می‌کند درکنار بیان اعتبار و ارزش اثر، مهم‌ترین کاستی‌های آن را با ارائة پی...

متن کامل

نقدی بر بلاغت سنتی

بلاغت در معنای علمی که به زیبایی‏شناسی ادبیات می‏پردازد ازجمله علوم مهم و تأثیرگذاری است که متأسفانه به ویژه در زبان فارسی چندان مورد توجه و بررسی‏های عالمانه قرار نگرفته است. علم بلاغت در طول تاریخ هزارساله ادبیات فارسی از نواقص و آفت‏های زیادی آسیب دیده است که از جمله مهم‏ترین‏های آن می‏توان به فقدان نظریه‏پردازی‏های علمی، عربی‏زدگی، اختلاف در نامگذاری‏ها، تعاریف کلی و مبهم، پرداختن به موضوعا...

متن کامل

جایگاه عقل در مفهوم پایداری شهر، نگاهی دیگر به مبانی نظری معماری و شهرسازی اسلامی

  According to the standing points & principles of Recognition in Islamic unitary thought, the most important angle from which every subject (such as: theory of Islamic Architecture & Urbanism) is to study, define & analisis, is the angle of reason and wisdom. Achieving the clear, truthful & real knowledge, the Moslem artist, architect and/or urban designer studies the “Malakoot-i Wojood” (the ...

متن کامل

رویکردی انتقادی به پدیده تروریسم: نظریه سنتی و انتقادی

مطالعات تروریسم، همانند هر رشته دانشگاهی تا اندازه زیا دی توسط مجموعه معین و سازگاری از فرضیه ها، روایت ها و طبقهبندی های مشترک درباره موضوع آن و همچنین رویه های تولید دانش در این خصوص شکل گرفته است. دراین راستا، کارکرد اینروایت ها، فرضیه ها و رویه های تولید دانش، تعریف مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی، روش شناختی و هنجاری- اخلاقی استکه در نوشته های اولیه بسیاری از دانشمندان برجسته حوزه تروریسم ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
ادب پژوهی

ناشر: دانشگاه گیلان

ISSN 1735-8027

دوره 2

شماره 3 2007

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023